خطای سرور یعنی چه؟ بررسی انواع خطای سرور

در این مقاله میخوانید

• خطای سرور چیست؟
• دلایل بروز خطاهای سرور و راه‌حل‌های آن
• انواع خطای سرور
• روش‌های رفع خطای سرور
• دلایل مختلف خطا هنگام بازیابی اطلاعات از سرور
• درخواست HTTP چیست؟
• جمع‌بندی
• سوالات متداول

هر بار که شما وارد یک وب‌سایت می‌شوید، مرورگر شما درخواستی به سرور ارسال کرده و سرور باید پاسخی متناسب بازگرداند. برای مثال در یک درخواست HTTP برای بارگذاری یک وب‌سایت اگر همه‌چیز درست پیش برود، محتوای وب‌سایت نمایش داده می‌شود؛ اما اگر مشکلی در سرور وجود داشته باشد، به جای محتوا با خطاهایی مانند 500 Internal Server Error یا 503 Service Unavailable مواجه می‌شوید. این خطاها می‌توانند تأثیر زیادی روی عملکرد سایت، تجربه کاربری، سئو و حتی درآمد آنلاین داشته باشند. بنابراین، شناخت آن‌ها و آگاهی از روش‌های رفع‌شان اهمیت فراوانی دارد. در ادامه این مقاله از بخش آموزش سرور، به معرفی خطاهای سرور، دلایل بروز آن‌ها و راه‌حل برطرف کردنشان می‌پردازیم.

خطای سرور چیست؟

خطای سرور (Server Error) دسته‌ای از کدهای وضعیت HTTP است که نشان‌دهنده وجود مشکل در سمت سرور است. وقتی مرورگر کاربر درخواست را ارسال می‌کند اما سرور به هر دلیل نمی‌تواند پاسخی معتبر ارائه دهد، یکی از خطاهای 5xx نمایش داده می‌شود.
این خطاها برخلاف خطاهای 4xx (مانند 404 Not Found یا 403 Forbidden) که به درخواست یا سمت کاربر مربوط می‌شوند، مستقیماً به اختلالات سرور مربوط هستند. برای آن که درباره سرور اطلاعات بیشتر کسب کنید، مقاله سرور چیست را بخوانید.

خرید سرورهای پایدار و مطمئن از پارس‌پک

سرورهای پارس‌پک به ویژگی‌هایی مانند تنوع پلن‌ها، قیمت مناسب، کیفیت بالا، پایداری و سرعت فوق‌العاده معروف هستند. برای برخورداری از این ویژگی‌ها تنها کافیست روی لینک زیر کلیک کنید:

خرید سرور

دلایل بروز خطاهای سرور و راه‌حل‌های آن

مهم‌ترین نکته در شناخت خطاهای سرور آن است که دلایل بروز آن‌ها و راه‌حل‌هایشان را بدانیم. در این بخش به معرفی دلایل ایجاد ارورهای مختلف در سرور و نحوه برطرف کردن آن می‌پردازیم.

کمبود منابع سرور (CPU، RAM یا دیسک):

افزایش تعداد کاربران یا اجرای اسکریپت‌های سنگین می‌تواند باعث کمبود منابع و نمایش خطا شود.

راه‌حل:

• بررسی دقیق منابع سرور
• ارتقای پلن سرور
• بهینه‌سازی کدها و فعال‌سازی کش

پیکربندی اشتباه (htaccess یا فایل‌های سیستمی):

تغییرات نادرست در فایل‌های پیکربندی باعث خطاهای عمومی مانند 500 می‌شود. مانند کانفیگ‌های اشتباه، مجوزهای نادرست، مشکل در اجرای سرویس‌های موردنیاز.

راه‌حل:

بازگردانی نسخه سالم یا اصلاح دستی تنظیمات

اختلال در دیتابیس:

خرابی جداول، کوئری‌های سنگین یا قطعی ارتباط با پایگاه داده هم منجر به خطا می‌شود.

راه‌حل:

تعمیر دیتابیس و بهینه‌سازی کوئری‌ها

برای آشنایی دقیق‌تر با ارور ۵۰۰ و نکات مربوط به آن مقاله زیر را مطالعه کنید:

همه چیز درباره ارور ۵۰۰ و نحوه رفع آن

کدنویسی یا افزونه‌های معیوب:

در سیستم‌هایی مانند وردپرس، افزونه یا قالب ناسازگار می‌تواند وب‌سایت را از کار بیندازد.

راه‌حل:

غیرفعال‌سازی افزونه‌ها

مشکلات شبکه و Gateway:

ارتباط ناموفق بین سرورها باعث بروز خطاهای 502 و 504 می‌شود.

راه‌حل:

• بررسی DNS
• سلامت سرور مقصد
• بررسی ارتباط با سرور
• تنظیمات شبکه

حملات سایبری و DDoS:

حجم بالای درخواست‌های جعلی باعث از دسترس خارج شدن سرور می‌شود.

راه‌حل:

• استفاده از CDN و فایروال
• محدودسازی درخواست‌ها
• استفاده از سرویس‌های ضد DDoS

انواع خطای سرور

برای هر فردی که با سرورها و وب‌سایت‌ها سروکار داشته باشد حداقل یکبار پیش‌آمده که با خطاهای آن مواجه شده باشد. به همین دلیل اهمیت زیادی دارد که انواع خطاهای سرور را به خوبی بشناسید. در ادامه مهم‌ترین این خطاها را معرفی می‌کنیم:

خطای 500 – Internal Server Error

این خطا یکی از رایج‌ترین خطاهای سرور است. مفهوم آن این است که مشکلی عمومی در سمت سرور وجود دارد، اما علت دقیق مشخص نیست. این خطا می‌تواند ناشی از پیکربندی نادرست، دسترسی‌های اشتباه فایل‌ها یا باگ در کدنویسی باشد.

خطای 501 – Not Implemented

خطای 501 نشان می‌دهد که سرور قابلیتی که توسط کاربر درخواست شده را پشتیبانی نمی‌کند. برای مثال ممکن است متد خاصی از HTTP یا یک ویژگی درخواستی در سرور تعریف نشده باشد.

خطای 502 – Bad Gateway

این خطا زمانی رخ می‌دهد که یک سرور (به عنوان Gateway یا پروکسی) نتواند پاسخ معتبر از سرور دیگر دریافت کند. معمولا در معماری‌های چند لایه مانند CDN، پروکسی یا Load Balancer مشاهده می‌شود.

خطای 503 – Service Unavailable

به معنای آن است که سرور به طور موقت از دسترس خارج است. این موضوع می‌تواند به دلیل مشکلات شبکه، بار سنگین روی سرور، عملیات نگهداری یا حتی حملات سایبری رخ دهد.

خطای 504 – Gateway Timeout

خطای 504 نشان می‌دهد که سرور در مدت زمان مشخص نتوانسته پاسخی از سرور مقصد دریافت کند. این مشکل بیشتر به کندی یا اختلال ارتباط بین سرورها مربوط است.

خطای 505 – HTTP Version Not Supported

این خطا زمانی نمایش داده می‌شود که نسخه پروتکل HTTP درخواستی توسط سرور پشتیبانی نمی‌شود.

خطای 507 – HTTP Insufficient Storage

خطای 507 نشان می‌دهد که سرور فضای کافی برای ذخیره یا پردازش درخواست جدید را ندارد. این مشکل معمولا به دلیل پر بودن حافظه یا دیسک سرور رخ می‌دهد.

روش‌های رفع خطای سرور

رفع خطای سرور بسته به علت آن ممکن است ساده یا پیچیده باشد. در ادامه به روش‌های اصلی رفع خطاها پرداخته‌ایم:

بررسی لاگ‌ها و گزارش‌های سرور

مهم‌ترین اقدام برای شروع عیب‌یابی، مطالعه فایل‌های Error Log و Access Log است. این فایل‌ها اطلاعات دقیقی درباره نوع خطا، زمان وقوع و منبع آن ارائه می‌دهند و می‌توانند مسیر بررسی را مشخص کنند.

ریستارت سرور یا سرویس‌ها

در برخی مواقع خطا ناشی از یک اختلال موقتی است. راه‌اندازی مجدد سرور یا سرویس‌های حیاتی مربوطه مانند Apache، Nginx یا MySQL می‌تواند مشکل را برطرف کند.

بازبینی و اصلاح فایل‌های پیکربندی

فایل‌هایی مانند htaccess یا php.ini تنظیمات حیاتی سرور را کنترل می‌کنند. یک دستور اشتباه در این فایل‌ها می‌تواند منجر به خطای 500 یا 503 شود. بررسی دقیق و بازگردانی نسخه سالم این فایل‌ها ضروری است.

غیرفعال‌سازی افزونه‌ها و ماژول‌ها

در سیستم‌های مدیریت محتوا (مانند وردپرس یا جوملا)، افزونه‌ها و قالب‌ها عامل اصلی بسیاری از خطاهای 500 یا 503 هستند. غیرفعال کردن موقت افزونه‌ها و فعال‌سازی مجدد مرحله‌ای می‌تواند مشکل‌سازترین افزونه را شناسایی کند. این کار بسیاری از خطاهای متداول وردپرس را برطرف می‌کند.

ارتقای منابع سخت‌افزاری

در صورتی که خطا ناشی از کمبود RAM، CPU یا فضای دیسک باشد، ارتقای سرور بهترین راهکار است. این موضوع به‌ویژه برای وب‌سایت‌هایی با ترافیک بالا اهمیت دارد.

بهینه‌سازی کدها و پایگاه داده

اسکریپت‌های سنگین یا کوئری‌های بهینه‌نشده باعث فشار بیش از حد روی سرور می‌شوند. استفاده از تکنیک‌هایی مانند Query Optimization، کش دیتابیس و کاهش درخواست‌ها به سرور می‌تواند موثر باشد.

به‌روزرسانی نرم‌افزارها و سیستم‌ها

نسخه‌های قدیمی وب‌سرور (مانند Apache یا Nginx)، دیتابیس (MySQL یا PostgreSQL) یا زبان‌های برنامه‌نویسی (PHP یا Python) ممکن است ناسازگار یا دارای باگ باشند. به‌روزرسانی این نرم‌افزارها به نسخه‌های پایدار جدید توصیه می‌شود.

استفاده از Load Balancer و CDN

وب‌سایت‌هایی که ترافیک بالایی دارند، باید بار ترافیکی خود را بین چند سرور توزیع کنند. Load Balancer و CDN ابزارهایی هستند که باعث افزایش سرعت، پایداری و کاهش احتمال خطای سرور می‌شوند.

افزایش سطح امنیت و مقابله با حملات

حملات DDoS یا سوءاستفاده از آسیب‌پذیری‌ها می‌تواند سرور را از دسترس خارج کند. استفاده از فایروال نرم‌افزاری (WAF)، محدودسازی تعداد درخواست‌ها (Rate Limiting) و سرویس‌های امنیتی ابری (مانند Cloudflare) راهکارهای موثری هستند.

دلایل مختلف خطا هنگام بازیابی اطلاعات از سرور

بازیابی اطلاعات از سرور یکی از فرایندهای مهم در مدیریت سیستم‌ها و وب‌سایت‌هاست. اما گاهی این فرایند با خطاهایی همراه می‌شود که می‌تواند به از دست رفتن داده‌ها یا اختلال در عملکرد سرویس منجر شود. در ادامه مهم‌ترین دلایل این خطاها را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم:

قطعی شبکه

بازیابی اطلاعات همواره نیازمند برقراری یک ارتباط پایدار بین سرور و کلاینت (یا سرور مقصد) است. اگر اینترنت شما قطع شود یا مسیریابی بسته‌ها (Routing) در شبکه دچار اختلال باشد، ارتباط ناقص خواهد شد و فایل‌های بکاپ به‌طور کامل منتقل نمی‌شوند. برخی از شرایطی که منجر به ایجاد این مشکل می‌شوند عبارتند از:

• این مشکل معمولاً در سرورهای ابری یا هاست‌هایی که وابسته به شبکه‌های خارجی هستند بیشتر رخ می‌دهد.
• حتی در شرایطی که اینترنت کاملاً قطع نباشد، نوسان سرعت یا Packet Loss (از دست رفتن بسته‌های داده) هم می‌تواند باعث ناقص ماندن فرایند بازیابی شود.
• در شبکه‌های سازمانی، وجود فایروال یا محدودیت‌های امنیتی نیز ممکن است مانع برقراری ارتباط صحیح شود.

خرابی دیتابیس

پایگاه داده (Database) هسته اصلی بسیاری از وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌هاست. اگر در زمان بازیابی اطلاعات، جداول دیتابیس خراب باشند یا اتصال با دیتابیس برقرار نشود، خطا رخ خواهد داد. برخی مواردی که باعث ایجاد این مشکل می‌شوند، عبارتند از:

• این موضوع می‌تواند ناشی از خرابی فایل‌های دیتابیس (Corruption) باشد که معمولاً در اثر قطع ناگهانی سرور یا پر شدن دیسک رخ می‌دهد.
• گاهی نیز نسخه بکاپ با نسخه نرم‌افزار دیتابیس سازگار نیست و همین مسئله باعث بروز خطا در فرایند بازیابی می‌شود.
• وجود کوئری‌های سنگین یا ایندکس‌های معیوب هم می‌تواند عملیات Restore را کند یا متوقف کند.
• در سیستم‌های مدیریت محتوا مثل وردپرس، خرابی حتی یک جدول کوچک مانند wp_options می‌تواند کل فرایند بازیابی را مختل کند.

کمبود منابع سرور

بازیابی اطلاعات فرایندی است که به منابع قابل توجه سخت افزاری و زمان نیاز دارد (Resource Intensive)؛ یعنی نیازمند RAM، CPU و فضای ذخیره‌سازی کافی است. در شرایط زیر ممکن است با کمبود منابع سرور مواجه شوید:

• اگر فضای دیسک پر شده باشد، سرور نمی‌تواند فایل‌های بکاپ را روی خود کپی کند و عملیات در نیمه راه متوقف می‌شود.
• کمبود RAM یا CPU هم باعث کندی شدید سرور می‌شود و در برخی موارد پروسه بازیابی به Timeout می‌رسد.
• حتی در VPSهایی که منابع به صورت اشتراکی ارائه می‌شوند، اگر همزمان سایر کاربران منابع زیادی مصرف کنند، ممکن است فرایند بازیابی شما با خطا مواجه شود.
• به همین دلیل است که معمولاً توصیه می‌شود قبل از بازیابی، فضای دیسک و میزان RAM آزاد بررسی شود.

خطاهای برنامه‌نویسی

در بسیاری از موارد، بازیابی اطلاعات توسط اسکریپت‌ها یا نرم‌افزارهای مدیریت بکاپ انجام می‌شود. اگر این کدها دارای باگ باشند یا به درستی نوشته نشده باشند، فرایند بازیابی با خطا روبه‌رو خواهد شد؛ برخی دیگر از دلایل ایجاد این مشکل موارد زیر هستند:

• این مشکل ممکن است به دلیل اشتباهات منطقی (Logical Errors) در کدنویسی باشد؛ مثلاً ترتیب اجرای دستورات درست رعایت نشده باشد.
• خطاهای Syntax (دستوری) یا استفاده از نسخه‌های ناسازگار زبان برنامه‌نویسی (مثل اختلاف نسخه PHP یا Python) نیز از دلایل شایع هستند.
• در مواردی که از ابزارهای آماده مثل cPanel یا DirectAdmin برای بازیابی استفاده می‌شود، باگ‌های نرم‌افزار یا ناسازگاری آن‌ها با نسخه جدید سیستم‌عامل هم ممکن است مشکل‌ساز شود.
• حتی تنظیمات اشتباه در سطح دسترسی فایل‌ها و پوشه‌ها (Permission Errors) می‌تواند جلوی اجرای صحیح اسکریپت‌های بازیابی را بگیرد.

درخواست HTTP چیست؟

HTTP (HyperText Transfer Protocol) پروتکلی است که ارتباط بین مرورگر و سرور را مدیریت می‌کند. هر بار که کاربر صفحه‌ای را باز می‌کند، مرورگر یک درخواست HTTP ارسال کرده و سرور پاسخ لازم را برمی‌گرداند. اگر این فرایند به هر دلیلی مختل شود، خطاهای HTTP مانند 404 یا 500 نمایش داده می‌شوند.

انواع روش‌های درخواست HTTP

پروتکل HTTP تنها برای بارگذاری صفحات وب استفاده نمی‌شود؛ بلکه مجموعه‌ای از متدها یا روش‌های درخواست دارد که هرکدام وظیفه خاصی را در ارتباط بین کلاینت (مرورگر یا برنامه) و سرور بر عهده دارند. در ادامه پرکاربردترین این متدها را با توضیح کامل‌تر بررسی می‌کنیم:

GET

پرکاربردترین متد HTTP است که برای دریافت داده‌ها از سرور استفاده می‌شود.
به عنوان مثال وقتی یک صفحه وب یا تصویر را در مرورگر باز می‌کنید، یک درخواست GET ارسال می‌شود. این متد هیچ تغییری در اطلاعات سرور ایجاد نمی‌کند و فقط داده‌ها را دریافت می‌کند.

POST

متدی است که برای ارسال داده‌ها به سرور استفاده می‌شود.
برای نمونه وقتی یک فرم تماس را پر می‌کنید یا در یک سایت ثبت‌نام می‌کنید، اطلاعات فرم با متد POST ارسال می‌شود. این متد برخلاف GET داده‌ها را در URL نمایش نمی‌دهد و برای ارسال داده‌های حساس ایمن‌تر است.

PUT

برای به‌روزرسانی یا جایگزینی کامل یک داده در سرور به‌کار می‌رود.
به عنوان مثال اگر بخواهید مشخصات کاربری خود را در یک وب‌سایت تغییر دهید، درخواست PUT اطلاعات قدیمی را با داده‌های جدید جایگزین می‌کند.

DELETE

همان‌طور که از نامش پیداست برای حذف داده‌ها از سرور استفاده می‌شود.
این متد اغلب در APIها دیده می‌شود؛ مثلا اگر بخواهید یک فایل یا رکورد دیتابیس را از طریق یک سرویس وب پاک کنید، درخواست DELETE ارسال خواهد شد.

HEAD

متدی مشابه GET است، اما تنها هدر پاسخ را از سرور دریافت می‌کند، بدون محتوای اصلی.
این متد معمولا برای بررسی وضعیت یک منبع (مثلا موجود بودن یک فایل یا اعتبار کش مرورگر) استفاده می‌شود، بدون اینکه کل محتوای فایل دانلود شود.

جمع‌بندی

در این مقاله درباره خطاهای سرور، انواع آن، دلایل بروز و حتی نحوه رفع آن‌ها صحبت کردیم. این مقاله یک راهنمای جامع و کامل برای همه افرادی است که با خطاهای سرور مواجه شده‌اند و در تلاش برای رفع آن‌ها هستند. در نهایت با این راهکارها می‌توانید به بررسی مشکلات سرور بپردازید.

سوالات متداول

چه زمانی کد خطاهای HTTP دریافت می‌کنیم؟

زمانی که مرورگر درخواست کاربر را ارسال می‌کند اما سرور قادر به پردازش صحیح آن نباشد.

آیا خطاهای سرور همیشه به دلیل مشکل در سمت سرور هستند؟

خیر، گاهی مشکلات شبکه، مشکلات اسکریپتی یا حتی تنظیمات مرورگر می‌تواند منجر به خطا شود.

آیا کاربران عادی می‌توانند خطای سرور را رفع کنند؟

کاربرانی که از هاست‌های اشتراکی استفاده می‌کنند معمولا نمی‌توانند این خطاها را رفع کنند و فقط می‌توانند صفحه را رفرش (ٍrefresh) یا کمی صبر کنند. رفع اصلی بر عهده مدیران سرور است. مگر آنکه علت خطا اسکریپت و تنظیمات اشتباه در فایلی مانند htaccess باشد.

تویئتر تلگرام